Hable con ella

Het doek gaat open, een vrouw met heksachtig uitstaand haar buigt achterover. Het is moeilijk te zeggen waarom, maar bij het zien van deze openingsshot weet ik al dat ik Hable con ella een prachtfilm ga vinden. En dan heb ik nog niet eens gemerkt dat ik naar de beroemde caféscène uit Café Müller kijk, mijn favoriete ballet van Pina Bausch. Kortom, regisseur Pedro Almodovar kan geen kwaad meer doen in mijn ogen, terwijl ik nog een benul heb van het verhaal.

In Hable con ella vertelt een verpleger de in coma liggende ballerina Alicia over Café Müller. Hij heeft zelfs een handtekening van Pina Bausch voor haar meegebracht. Het is net of hij speciaal voor Alicia naar het ballet is geweest, en dat raakt. En dan is er ook nog een schrijver, ik hou om een of andere reden erg van films over schrijvers, die gefascineerd raakt door torero Lydia. Hij wint haar respect door een veldslang voor haar te doden en krijgt toestemming zich in haar (privé)leven te verdiepen om een artikel over haar te schrijven. Dan wordt Lydia verslagen door een stier en ze raakt in coma. In het ziekenhuis komen de verhaallijn van de Alicia en Lydia samen als de verpleger en de journalist elkaar ontmoeten.

Het is geen toeval dat de verpleger naar Café Müller is geweest, het verzorgen van Alicia is zijn levensdoel. Hij heeft haar één keer ontmoet voor zij in coma raakte, zij vertelde hem toen dat ze van ballet, stomme films en reizen houdt. Behalve balletvoorstellingen bezoekt de verpleger daarom ook stomme films. Hable con ella toont een fragment uit een film over een man die steeds kleiner wordt, zo klein dat hij uiteindelijk in de vagina van een vrouw verdwijnt. Het is niet moeilijk te raden dat de verpleger niets liever zou willen dan in Alicia verdwijnen.

Toch schokt het me als Alicia zwanger blijkt. De eerst zo aandoenlijke toewijding van de verpleger heeft zieke vormen aangenomen. Gek genoeg lijkt de journalist juist steeds meer om de verpleger te geven. Zijn (gedroomde) relatie met Lydia is om zeep geholpen door haar overlijden. De journalist richt zijn aandacht volledig op de verpleger en is de enige die hem bezoekt als hij in een psychiatrische inrichting wordt opgesloten. De journalist is ook degene aan wie de verpleger zijn afscheidsbrief richt als hij een overdosis slikt. Gaan alle geliefden van de journalist vroegtijdig dood?

Hable con ella eindigt met ballet. In de zaal zitten zowel de journalist als Alicia, de miskraam heeft haar uit haar coma doen ontwaken. Alicia lijkt de journalist te herkennen, zonder te weten waarvan. Flirterige blikken worden uitgewisseld, de aftiteling van de film begint. Een prachteinde, al kan ik het niet helpen te dromen van een happy Hollywood einde waarin Alicia en de journalist trouwen en ik zeker zou weten dat ze nog lang en gelukkig leven.

Even prettig gestoord als Pink

Ze neemt een aanloop, springt en kukelt nog net niet van het podium. Waarom? Om te demonstreren hoe ze vroeger haar bed in dook, bang dat Freddy Krueger eronder zou liggen.
Haar debuutalbum heet Monsters.
Haar outfit, en die van haar bandleden, is (toevallig?) versierd met ‘dierlijke’ accenten: puntoortjes en een stiekeme staart, afgemaakt met hier en daar wat harige plukjes op de mouwen. Eerlijk is eerlijk: het ziet er niet uit.
Maar past wel bij de zangeres die minstens zo prettig gestoord is als Pink.
En nog kan zingen ook.
Dus ik ben fan. Fan van Jenny Lane.

Marie-Antoinette

In het keurige, Fransclassicistische Versailles leefden eens een koning en een koningin. Hij houdt van jagen en bordspellen en zij van verkleedpartijtjes, acteren en roulette. Regisseuse Sofia Coppola geeft het luilekkerleven dat koning Lodewijk XVI en zijn vrouw leiden voortreffelijk weer in Marie-Antoinette.

In dit kostuumdrama geen eindeloze dialogen, waarin met heel veel woorden bedroevend weinig wordt gezegd, maar een soort tableaus vivants die de verwennerij en daarmee gepaard gaande verveling tonen: Marie-Antoinette wordt aangekleed, Marie-Antionette past nieuwe pruiken, Marie-Antoinette eet taartjes en Marie-Antoinette gooit de dobbelstenen. Het is Marie-Antoinette voor en Marie-Antoinette na in Versailles, en actrice Kirsten Dunst laat in haar spel goed zien hoe Marie-Antoinette geniet van de vertroetelingen, en zich er tegelijkertijd vreselijk ongemakkelijk bij voelt.

Maar ook vrijheid lijkt met geld te koop: tegenover Versailles laat ze een grillige Engelse tuin aanleggen, waar etiquette geen rol speelt. De tuin, ik ben er twee jaar geleden geweest, is een walhalla in vergelijking met de strak aangelegde paleistuin. Heide, rotsen, loslopende kippen, een waterrad en – dat vond ik natuurlijk het allerleukst – een theatertje, waar Marie-Antoinette zelfverzonnen opera’s uitvoerde. Als kind had ik een moord gedaan voor zo’n tuin: briljante verstopplaatsen, dieren om te aaien, een vijver om eindeloos pootje te baden en een podium om alle verhalen van de wereld op na te spelen.

Het enige dat wringt is dat terwijl Marie-Antoinette opging in kinderachtige spelletjes de Franse bevolking honger leidde. Zo’n honger dat ze in opstand kwamen en Marie-Antoinette executeerden. Haar leven, dat begon als een sprookje, eindigde niet lang en gelukkig. Terecht, want wat ze het volk heeft aangedaan is onaanvaardbaar. Maar al rondscharrelend in de tuin, een oase van zoemende bijtjes en lila gekleurde vlinders, kan ik het niet laten om mij af te vragen of Marie-Antoinette, toen eigenlijk nog maar een kind, überhaupt wel wist waar ze schuldig aan was?

Boekenwurm met ambities

Wat heeft haar bezield? Dat vraag ik me af bij het lezen van Calamiteitenleer voor gevorderden, een boek dat door het veel, veel en nog eens veel te veel aan citaten, verwijzingen en metaforen leest als slaapverwekkende scriptie, geschreven door een overijverige student.

‘Hij wilde onze tektonisch platen tegen elkaar aan laten botsen, zodat de ene plaat over de andere schoof, waardoor gesmolten materie uit het binnenste van de aarde een woeste en instabiele vulkaan deed oprijzen.’

= Seks? Ik denk het, maar het kan ook zijn dat mijn geest te simpel is voor dit omvangrijke, extreemambitieuze schrijfsel van überboekenwurm Marisha Pessl.

Vraatzucht

Vies eten en scheten laten. Twee dingen waar ik niks mee heb. Twee dingen die centraal staan in een walgelijke voorstelling – jij mag raden hoeveel uur lang. NTGents La grande bouffe gaat over een viertal mannen die zich doodeten, twee vrouwen staan erbij en kijken ernaar. Ook ik kijk. Maar waarom?

Niet om me te realiseren dat ik voor de voorstelling beter niet om de dessertkaart had kunnen vragen en een Dame Blanche te bestellen (die geserveerd werd met een negerzoen, ik vraag me nog steeds af wat de kok mij daarmee heeft willen zeggen?). Ook niet om daarna tekeer te kunnen gaan over onze consumptiemaatschappij, want daar heeft iedere idioot zijn mond vol van. En zeker niet voor de hompen vlees waar het toneel mee is gevuld: alles behalve jammie voor een vegetariër.

Bij het lezen van de beschrijving ‘een langgerekte orgie van vreten en seks’ ben ik zo naïef geweest om te hopen op sensuele taferelen: lange tafels, Griekse godinnen, bokalen… maar zelfs het trosje druiven ontbreekt.

La grande bouffe confronteert met een vraatzucht die zo schaamteloos is dat ik mij er niet alleen niet in kan inleven, maar het ook niet kan opbrengen om ernaar te kijken. Als het schetenlaten begint wens ik zelfs dat ik er niet naar hoef te luisteren.

Toeschouwers die zich aangesproken voelen (ja, die zijn er ook) passen de ‘altijd blijven lachen’ tactiek toe. Het toeval wil dat ik na afloop in de tram achter zo’n Bassie en Adriaan koppel kom te zitten. Ze laten nepscheten tot aan het eindpunt: regisseur Johan Simons zou jaloers zijn geweest op hun goed doordachte, artistiek hoogwaardige toegift.

Zomertrilogie soap op pumps

Waar kiest ze voor? Ware Liefde (Barry Atsma) of Sociale Zekerheid (Fedja van Huêt)? Dat is de vraag in Zomertrilogie, de nieuwe voorstelling van Toneelgroep Amsterdam (TA). De vraag gewoon beantwoorden zou te simpel zijn, daarom heeft schrijver Carlo Goldoni er, zoals wel meer schrijvers doen, van alles omheen verzonnen.

Sociale Zekerheid heeft stiekem schulden en Ware Liefde vraagt de zus van Sociale Zekerheid ten huwelijk (een move bedoelt om closer met zijn ware liefde te worden, maar in praktijk natuurlijk alles behalve handig). Goldoni heeft Zomertrilogie geschreven als komedie, maar in de uitvoering van TA is het net een soap.

Wie is met wie, of beter: wie bedriegt wie met wie, en wie weten daarvan? Om het soapgehalte extra schwung te geven, bestaat het decor uit 6 deuren die de spelers te pas en te onpas hard dichtslaan. Ook op de aanwezige stoelen reageren de spelers hun frustraties af. Vrouwelijke spelers kunnen zelfs met hun torenhoge pumps gooien – en ja, van dat voorrecht wordt gebruik gemaakt…

Ik ga er voor het gemak van uit dat het decor om veiligheidsredenen verder leeg is gelaten, maar vind het stiekem wel jammer. Hoe zien de mariages (=nieuwe jurken) waar de speelsters zo over opscheppen er uit? En moet ik mij bij het Italiaanse buitenverblijf waar de voorstelling zich voor een groot deel afspeelt iets als Hotel De Rozenboom voorstellen?

Ik realiseer mij hoe dun de verhaallijn van een soap wel niet is. En hoe ongelofelijk dat het desondanks zoveel mensen boeit. Voor Zomertrilogie geldt, gezien de reacties op de première, hetzelfde. Maar om een even groot kijkcijferkanon te zijn had TA het antwoord, Ware Liefde of Sociale Zekerheid, waarschijnlijk niet al na 3,5 uur moeten verklappen ;)

Paolo op Perzisch tapijtje

‘Hey, I put my new shoes on, and suddenly everything is right.’
Vrijdag was het eindelijk zo ver: ik op nieuwe schoenen naar het uitverkochte concert van Paolo Nutini. Althans, dat was het plan. Als ik zie hoe hard het regent, glip ik toch maar in mijn oude gympjes.

Gelukkig maar, want als ik tegen negenen binnenkom staat de zaal zo propvol hysterisch gillende fans dat ik naar het balkon vlucht. En dus veel te ver bij Paolo vandaan sta om hem mijn nieuwe schoenen te showen :(

Het decor wekt de indruk dat Paolo zelf wel new shoes aan heeft getrokken: onder de microfoon ligt een Perzisch tapijtje waarop Paolo’s schoenen hoe dan ook schoon zullen blijven. Als hij opkomt schiet mij nog een reden voor het tapijtje te binnen: Paolo staat zo krom als een oud opaatje – terwijl hij een jaar jonger is dan ik!

Ik probeer zijn blik te vangen, maar hij kijkt alleen maar naar de grond. Sjonge jongen, hoe heeft Paolo de zaal zo vol gekregen? Ik ken een fan die om 16:00 al voor Paradiso wilde gaan staan. Als er een spot op de fans voorin de zaal wordt gericht, zie ik haar. Respect!

Toegegeven, als Paolo begint te zingen ben ik al mijn kritiek vergeten. Wat een stem! Zuiver, gevoelig en een tikje hees. Zeer geschikt voor soulvolle popsongs als Paolo’s hit Jenny don’t be hasty ‘Oh, Jenny you are crazy (…) and it killllllllllllllls me’ en zijn nieuwe single Coming up easy. Zelf komt Paolo ook steeds meer in de stemming. Halverwege knikken zijn knietjes van plezier…

Krom, knikkende knietjes en een Perzisch tapijtje. Een deprimerend tafereel, maar geloof me: zodra Paolo zijn strot opentrekt zijn al je zorgen vergeten.
‘Hello new shoes, bye bye them blues.’

Magische Holland Dance hit

Besef van tijd verlies je in de dansvoorstelling Last Touch First. En dat voelt goed. De dansers dansen in slow motion - maar vergis je niet - er gebeurt een hoop. Kijk toe hoe de dansers opgaan in elkaar en één worden met de chique negentiende-eeuwse huiskamer, waar een spookachtige sfeer hangt. Ongemerkt versnellen de dansers en voor je het weet applaudisseer je voor deze magische Holland Dance hit van de choreografen Michael Schumacher en Jiri Kylian.

Last Touch First – Holland Dance Productie
Gezien: 14 september, Stadsschouwburg Amsterdam

Ooit een vrouw met een baard gezien?

'Wil je straks gratis naar het Theater Festival?' Op zo'n vraag zeg ik geen nee, en dus zat ik vrijdagavond zomaar op rij 1 in de Brakke Grond. Voor mij een imposant poppenhuis op een frisgroen grasveld, het zag er sprookjesachtige uit. Toch voelde ik al snel dat ik niet in een gelukkig sprookje was beland. Aan het grasveld grensde een donker woud, waar mannen twee gezichten hebben en vrouwen een baard…

Theatermaakster Manah Depauw zet hoofdpersoon Johnson neer als een Janus, een man met twee gezichten. Vandaar ook de titel van de voorstelling: Johnson & Johnson. Johnson is een jager en in het bos ontmoet hij een meisje met een baard, dat snakt naar een pijnstiller. Haar lot in dit bizarre 'sprookje' is bezegeld als Johnson een pijnstiller in zijn broekzak blijkt te hebben: ze trouwt hem om haar pijnstillerverslaving te bevredigen.

Zoals altijd in (nare) sprookjes heeft ze ook een belofte moeten doen: ze mag Johnson niet van voren aankijken. Als hun blikken elkaar per ongeluk kruisen in de spiegeling van het badwater, slaan de stoppen door bij Johnson en verandert hij haar hart in een steen.

Het meisje gaat op zoek naar een oplossing. Ondertussen zie je op videobeelden Sneeuwwitje ronddartelen in het dierenbos. Het meisje lijkt de op Sneeuwwitje, al is ze niet zo zorgeloos en evenmin zo mooi. Om aan te geven dat een vrouw nooit 100% vrouwelijk is, maar altijd ook mannelijke eigenschappen bezit, heeft Depauw haar een baard gegeven. Ooit wel eens een naakte vrouw met een baard gezien?! Het is iets waar je – hoe dan ook – gefixeerd naar kijkt.

De voorstelling komt tot een climax als het meisje Johnson voor het gerecht daagt. De zaak loopt bloederig uit de hand, wat viel te verwachten in een sprookje dat steeds meer wegheeft van een horrorfilm. Depauw speelt in Johnson & Johnson met uitersten en daarmee houdt ze je – of je wil of niet – in haar greep.

Manah Depauw - Johnson & Johnson Gezien: 4 september in de Brakke Grond in Amsterdam.
Deze voorstelling was onderdeel van het Theater Festival